6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 844. maddesine göre, Türk Bayrağını çekme hakkına sahip, on sekiz gros tonilâtoda ve daha büyük her ticaret gemisinin gemi siciline tescili zorunludur. On sekiz gros tonilâtodan daha küçük ticaret gemileri ile  tonilâtosuna bakılmaksızın ticaret gemilerinin dışındaki yatlar, denizci yetiştirme gemileri gibi özellikle gezinti, spor, eğitim, öğretim ve ilim amacına tahsis edilmiş gemilerin sicile tescili ise sahiplerinin isteğine bırakılmıştır. Ayrıca, bir devlet veya onun vatandaşı hesabına Türkiye'de inşa olunan gemilerin de yabancıya intikal edinceye kadar sicile (henüz inşa halinde ise inşa halindeki gemilere ait sicile) tescili de aynı şekilde isteğe bağlıdır.

          Bu şekilde Milli Gemi Siciline tescili zorunlu olanlar ile Türk Uluslararası Gemi Siciline tescilli olanlar dışındaki ticari veya özel kullanıma mahsus gemi, deniz ve iç su araçlarının (gemi dışında, denizde yüzebilen ve tahsis edildiği gayeye uygun olarak kullanılan her türlü araç ve yapı) bir bağlama kütüğüne kaydedilmesi amacıyla “491 sayılı Denizcilik Müsteşarlığının Kuruluş Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”de 5897 sayılı Kanun ile değişiklik yapılmıştır. 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen 12. madde ile Bağlama Kütüğünü düzenleyen 5897 sayılı Kanun, 16/05/2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak 30/6/2009 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.

          Kanuna göre, Türk Uluslararası Gemi Siciline tescilli olanlar ve Milli Gemi Siciline tescili zorunlu olanlar dışındaki ticari veya özel kullanıma mahsus gemi, deniz ve iç su araçlarının malikleri veya işletenleri tarafından bağlama kütüğüne kaydettirilmesi zorunludur. Kanuna istinaden yürürlüğe konulan Bağlama Kütüğü Uygulama Yönetmeliğine göre yeni düzenleme “18 gros tonilatodan küçük ticari gemilerle Türk Ticaret Kanununun bayrak çekmeye ilişkin hükümlerine bağlı olmaksızın, boyu ve gros tonilatosu ne olursa olsun ticari amaçla işletilen deniz ve iç su araçları ile özel kullanıma mahsus gemi, deniz ve iç su araçlarını” kapsamaktadır. Ayrıca, yabancı uyruklu gerçek kişilere ait özel kullanıma mahsus gemi, deniz ve iç su araçları da talep olması ve İdare tarafından uygun bulunması hâlinde bağlama kütüğüne kaydedilebilecektir.

          Kanun gereğince Denizcilik Müsteşarlığınca liman başkanlıkları bünyesinde bağlama kütüğü oluşturulacaktır.  Bağlama kütüğünün tutulmasından ise liman başkanı sorumludur. Herhangi bir liman başkanlığının yetki alanı içinde bulunmayan iç sulardaki iç su araçlarının kayıtları ise ilgili belediye başkanlıklarınca tutulacak kütüklere yapılacaktır. Bu şekilde belediye başkanlıklarınca tutulacak bağlama kütüğünün tutulmasından ise belediye başkanı sorumlu olacaktır.

          Bağlama kütüğünün tutulduğu limanlarda kütüğünün tutulması ve kütükle ilgili tüm işlemleri gerçekleştirmek üzere, doğrudan liman başkanına bağlı ayrı bir birim oluşturulacaktır. Eğer bu liman başkanlığı bünyesinde gemi sicili tutulmakta ise bağlama kütüğüne ilişkin iş ve işlemler gemi sicil memurluklarınca yerine getirilecektir. Bu iş ve işlemlerin gemi sicil memurluklarınca yapılması liman başkanlığının sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır.

          Kanuna göre Türk Uluslararası Gemi Siciline tescilli olanlar ve Milli Gemi Siciline tescili zorunlu olanlar dışındaki ticari veya özel kullanıma mahsus gemi, deniz ve iç su araçlarının malikleri veya işletenleri tarafından en geç 30/12/2009 tarihine kadar bağlama kütüğüne kaydettirilmesi zorunludur. Yeni kayıt altına alınacak veya kayıt değişikliği yapılacak gemi, deniz ve iç su aracı için iktisap tarihinden itibaren bir ay içerisinde malik veya işleteni tarafından yazılı olarak yapılmalıdır. Bu sürelerde kayıt başvurusunda bulunulmayan gemi, deniz ve iç su araçları, ilgili liman başkanlığınca; yukarıdaki fıkrada belirtilen iç sularda ise ilgili belediyelerce resen tescil edilir.

          Ayrıca, bundan böyle bağlama kütüğüne kayıtlı gemi, deniz ve iç su araçlarının mülkiyetine dair sözleşmelerin ilgili liman veya belediye başkanlıkları huzurunda yapılması zorunludur. Aksi takdirde sözleşme geçersiz olur. Menkul rehni ile ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz yahut haciz kararları da bağlama kütüğüne kaydedilir.

          Bu şekilde kayıtlı gemi, deniz ve iç su araçları Türk Ticaret Kanununun bayrak çekme ile ilgili hükümlerine bağlı olmaksızın Türk Bayrağı çekerler. Türk bayrağı çekerler. Yabancı uyruklu gerçek kişilere ait ve özel kullanıma mahsus gemi, deniz ve iç su araçları da Denizcilik Müsteşarlığınca uygun bulunması halinde bağlama kütüklerine kaydettirilebilecektir. Ancak, yabancı uyruklu gerçek kişilere ait gemi, deniz ve iç su araçları hakkında, 815 sayılı Kabotaj Kanunu hükümleri saklıdır.

          Bağlama kütüğüne kayıt edilecek her bir gemi, deniz ve iç su aracı için kaydedildiği bağlama kütüğünü tutmakla görevli başkanlık tarafından bir ruhsatname düzenlenir. Ruhsatnamesi bulunmayan gemi, deniz ve iç su aracı seferden men edilerek en yakın limanda bağlanır. Ruhsatnamenin geçerlik süresi beş yıldır. Ruhsatname, kaydın yapıldığı aynı gün düzenlenir. Türk bayrağı çekme hakkı geçerli ruhsatname ile ispat olunur. Ruhsatnamenin düzenlendiği yıl ayrıca vize harcı alınmaz. Ruhsatnameler bağlama kütüğünün tutulduğu liman başkanlığı veya belediye tarafından her yıl vize edilir. Vize bir yıl süreyle geçerli olacaktır. Özel kullanıma tahsisli gemi, deniz ve iç su araçlarının vizeleri beş yıla kadar (5 yıl dâhil) yapılabilir ve bu durumda harç, içinde bulunulan yılın tarifesi esas alınarak her bir yıl için ayrı ayrı hesaplanarak tahsil edilir. Süresinde vize edilmeyen ruhsatnameler geçersizdir.

          Ruhsatname ve vize işlemleri yapılabilmesi için, harcın peşin olarak ödenmesi gerekir. Özel kullanıma tahsisli gemi, deniz ve iç su araçları için düzenlenen ruhsatnameler beş yıla kadar vize edilebilir ve bu durumda harç, içinde bulunulan yıl tarifesi esas alınarak her bir yıl için ayrı ayrı hesaplanarak tahsil edilir. Bağlama kütüğüne kayıtlı ve geçerli ruhsatnameye sahip gemi, deniz ve iç su araçları, her türlü gemi sağlık resmi ve fener ücretinden muaftır.  

          Ruhsatnamesi olmayan veya zamanında vize işlemi yapılmayan gemi, deniz ve iç su aracının maliki ve işletenine, tescil edilmemesi nedeniyle, liman başkanlıkları ve belediyeler tarafından tahsil edilemeyen ruhsat ve vize harç tutarının iki katı idari para cezası verilir ve bu gemi, deniz ve iç su araçlarına, denizcilik mevzuatına göre verilmesi zorunlu belgeleri düzenlenmez,  liman veya iç su (tabii ve suni göller ile baraj gölleri, dalyan ve nehirler) dâhilinde bile olsa sefere çıkmasına izin verilmez.

          Başkanlıklarca, bağlama kütüğü kapsamında yapılan iş ve işlemlere karşı ilgilisi veya bu iş ve işlemden hakları etkilenecek olanlar, işlemin öğrenildiği tarihten itibaren yedi gün içinde işlemi gerçekleştiren başkanlığa itiraz edebilir. Başkanlık, itirazı onbeş gün içinde inceler ve sonuçlandırır. İtiraz kabul veya gerekçe gösterilmek suretiyle ret edilebilir. İtirazın kabul edildiği durumda, yapılan işlem itirazın mahiyetine göre değiştirilir ve keyfiyet diğer ilgililere tebliğ edilir. İtirazın reddedildiği durumda, itiraz sahibinin genel hükümlere göre dava açma hakkı saklıdır.

          İdari para cezaları ise idari yaptırım karar tutanağının tebliğinden itibaren 1 ay içerisinde ödenir. İdari para cezasına, idari yaptırım karar tutanağının tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde yetkili Sulh Ceza Mahkemesinde dava açılabilir.

Kayıt için gereken belgeler

a) Talep dilekçesi,

b) Talep sahibi gerçek kişi ise T.C. kimlik numarası, tüzel kişilik ise vergi numarası,

c) Yabancılar için pasaport bilgileri,

ç) Hak sahibi olduğuna ilişkin belge,

d) Tonilato belgesi veya ölçüm raporu.

e) Gemilerin teknik durumları, denetimleri ve belgelendirilmelerine ilişkin mevzuat ile vatandaşlık, gemi sicili, dış ticaret ve gümrük ve bağlama kütüğü ile ilişkilendirilecek diğer mevzuat hükümlerine göre istenilecek diğer belgeler.

Bağlama kütüğü ruhsatnamelerinden ve bunların vizelerinden alınacak harçlar[1]:

Gemi, deniz ve iç su aracının boyuna göre:

5 metreden 9 metreye kadar olanlardan (575,90 TL) 

9 metreden 12 metreye kadar olanlardan (1.152,40 TL)

12 metreden 20 metreye kadar olanlardan (2.305,20 TL)

20 metreden 30 metreye kadar olanlardan (4,610,90 TL)

30 metreden büyük olanlardan (9.222,50 TL) alınır.

Aracın boyunun tespitinde bir metreden küçük değerler dikkate alınmaz. Münhasıran deniz taşımacılığı ve balıkçılık faaliyetinde kullanılan gemi, deniz ve iç su araçları için alınacak ruhsatname ve yapılacak vize işlemleri bu bölümdeki harçlardan müstesnadır.”